Όπως δείχνουν οι έρευνες τα ποσοστά ψυχικών διαταραχών αυξάνουν στις μέρες μας και για τα δύο φύλα και επηρεάζουν σχεδόν τον μισό πληθυσμό. Παρά το γεγονός ότι τέτοιου είδους διαταραχές είναι πολύ κοινές ωστόσο δεν διαγιγνώσκονται επαρκώς από τους γιατρούς. Μέχρι και 20% αυτών που επισκέπτονται τον γιατρό τους πάσχουν από κατάθλιψη/άγχος. Στις περισσότερες των περιπτώσεων όμως οι ασθενείς αυτοί δεν εντοπίζονται και έτσι δεν λαμβάνουν κάποια θεραπεία.

Οι περισσότεροι πάσχοντες είναι απρόθυμοι να αναζητήσουν βοήθεια από ειδικούς και μόνο 2 στα 5 άτομα που πάσχουν από κατάθλιψη, άγχος, και κατάχρηση ουσιών αναζητούν βοήθεια μέσα στον πρώτο χρόνο από την έναρξη της διαταραχής τους. Συνολικά τα ποσοστά ψυχικών διαταραχών είναι σχεδόν τα ίδια για άνδρες και γυναίκες αλλά υπάρχουν μεγάλες διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα όσον αφορά το είδος των διαταραχών στα οποία είναι πιο ευάλωτα.

Το φύλο καθορίζει τον διαφορετικό βαθμό δύναμης και ελέγχου που έχουν άνδρες και γυναίκες πάνω στους κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες που επηρεάζουν την ψυχική τους υγεία, την κοινωνική τους θέση, καθώς και την έκθεση τους σε παράγοντες οι οποίοι αυξάνουν τις πιθανότητες εμφανίσεις ψυχικών διαταραχών.

Οι διαφορές ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες εμφανίζονται ειδικότερα στις ψυχικές διαταραχές που συναντάμε πιο συχνά – κατάθλιψη, άγχος, και σωματικές ενοχλήσεις. Αυτές οι διαταραχές, στις οποίες υπερτερούν οι γυναίκες, επηρεάζουν 1 στους 3 μας και αποτελούν ένα σοβαρό πρόβλημα στην δημόσια υγεία. Η κατάθλιψη, η οποία υπολογίζεται ότι θα είναι η δεύτερη πιο σοβαρή αιτία αναπηρίας το 2020, είναι δύο φορές πιο συχνή στις γυναίκες και είναι πιο επίμονη σε αυτές παρά στους άνδρες.

Οι άνδρες, από την άλλη, είναι πάνω από τρείς φορές πιο πιθανό να διαγνωστούν με αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας σε σχέση με τις γυναίκες.   Όσον αφορά όμως τις σοβαρές ψυχικές ασθένειες, όπως η σχιζοφρένεια και η διπολική διαταραχή (μανιο-κατάθλιψη) που επηρεάζουν λιγότερο από το 2% του πληθυσμού, δεν παρατηρούνται σημαντικές διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα.

Όπως προκύπτει από μελέτες, οι γιατροί είναι πιο πιθανό να διαγνώσουν μια γυναίκα ότι πάσχει από κατάθλιψη παρά έναν άντρα ακόμα και αν παρουσιάζουν τα ίδια σκορ σε κλίμακες που μετρούν την κατάθλιψη ή αν περιγράφουν τα ίδια συμπτώματα. Οι άνδρες από την άλλη είναι πιο πιθανό να εκμυστηρευτούν προβλήματα με το αλκοόλ στον γιατρό τους σε σχέση με τις γυναίκες. Έτσι 1 στους 5 άνδρες εμφανίζεται να έχει εξάρτηση από το αλκοόλ ενώ 1 στις 12 είναι το αντίστοιχο ποσοστό για τις γυναίκες.

Η μεγάλη συχνότητα σεξουαλικής βίας που δέχονται οι γυναίκες και τα αντίστοιχα μεγάλα ποσοστά μετα-τραυματικής διαταραχής στρες που βιώνουν ως αποτέλεσμα καθιστούν τις γυναίκες την πιο επιρρεπή ομάδα σε αυτή την ψυχολογική διαταραχή.

Συγκεκριμένα όσον αφορά τις γυναίκες, συχνά αντιμετωπίζονται από τους γιατρούς, σε πολλές χώρες, με τρόπο εξαιρετικά αυταρχικό κάνοντας έτσι δύσκολο για τις γυναίκες να εκμυστηρευτούν τα ψυχολογικά τους προβλήματα. Σε περίπτωση που το κάνουν τότε κοινωνικά στερεότυπα μπορεί να επηρεάζουν τους γιατρούς με αποτέλεσμα οι γυναίκες είτε να μην λαμβάνουν θεραπεία ή ακόμη να λαμβάνουν υπερβολικά μεγάλες αγωγές.  

Ας δούμε τώρα μερικά στατιστικά:

- Οι καταθλιπτικές διαταραχές αντιπροσωπεύουν το 42% των προβλημάτων από τις νευρο-ψυχικές παθήσεις στις γυναίκες σε σύγκριση με το 29% στους άντρες.

- Τα πιο συχνά νοητικά προβλήματα στις μεγάλες ηλικίες είναι κατάθλιψη, οργανικά εγκεφαλικά σύνδρομα και άνοια. Η πλειοψηφία και εδώ είναι γυναίκες.

- Η βία κατά των γυναικών κυμαίνεται μεταξύ 16% και 50% λαμβάνοντας υπόψη την συνολική διάρκεια ζωής.

- Τουλάχιστον 1 στις 5 γυναίκες βιώνουν βιασμό ή απόπειρα βιασμού στην διάρκεια της ζωής τους.

Κατάθλιψη, άγχος, ψυχολογικό στρες, σεξουαλική βία, οικογενειακή βία και αυξημένη χρήση ουσιών επηρεάζουν τις γυναίκες σε μεγαλύτερο βαθμό από τους άνδρες.

Η πίεση που δέχονται οι γυναίκες από τους πολλαπλούς τους ρόλους, από τις διακρίσεις που δέχονται και την συνεπαγόμενη φτώχεια και την πολύωρη εργασία που ενδέχεται να υποβάλλονται, η οικογενειακή και σεξουαλική βία, συμβάλουν στην κακή ψυχική υγεία των γυναικών.

Υπάρχει μια θετική συνάρτηση ανάμεσα στην συχνότητα και την ένταση τέτοιων κοινωνικών παραγόντων από την μία και την συχνότητα και την ένταση των ψυχικών προβλημάτων στις γυναίκες. Αρνητικά γεγονότα τα οποία προκαλούν απώλεια, κατωτερότητα, εξευτελισμό ή εγκλωβισμό σχετίζονται με την ανάπτυξη κατάθλιψης.

Η έρευνα δείχνει ότι υπάρχουν 3 βασικοί παράγοντες οι οποίοι μας προστατεύουν από ψυχικές διαταραχές, ειδικά από την κατάθλιψη. Αυτοί είναι:

- Το να έχουμε επαρκή αυτονομία ώστε να μπορούμε να έχουμε κάποιον έλεγχο όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με δυσμενή περιστατικά.

- Το να έχουμε πρόσβαση σε υλικούς πόρους οι οποίοι θα μας δίνουν την δυνατότητα επιλογών σε περίπτωση δυσμενών συνθηκών.

- Τέλος, είναι πολύ προστατευτικό το να έχουμε ψυχολογική υποστήριξη από οικογένεια, φίλους, ή ειδικούς ψυχικής υγείας.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Ελεύθερο Βήμα της Κομοτηνής στις 7 Μαιου 2015