Το σώμα μας και οι εσωτερικές του αισθήσεις μας ειδοποιούν για το τι είναι ασφαλή ή απειλητικό ακόμη και εάν δεν μπορούμε να εξηγήσουμε γιατί αισθανόμαστε κατ’ αυτόν τον συγκεκριμένο τρόπο. Αν έχουμε καλή επαφή με τις εσωτερικές μας σωματικές αισθήσεις – αν τις εμπιστευόμαστε ότι μπορούν να μας δώσουν ακριβείς πληροφορίες – τότε μπορούμε να νιώσουμε κύριοι του σώματος μας, των συναισθημάτων μας, και του εαυτού μας.

Ωστόσο, γεγονός είναι ότι άτομα που υποφέρουν από ψυχικό τραύμα έχουν ένα χρόνιο αίσθημα ανασφάλειας εντός του σώματος τους. Το παρελθόν είναι ζωντανό μέσα τους με την μορφή μιας συνεχούς ανησυχίας, η αίσθηση ότι ‘κάτι μας τρώει’. Τα σώματα τους συνεχώς βομβαρδίζονται από εσωτερικά ‘προειδοποιητικά σινιάλα’ και στην προσπάθεια τους να ελέγξουν αυτές τις αισθήσεις γίνονται ειδικοί στο πώς να τα αγνοούν και να τα παραβλέπουν και έτσι να μαθαίνουν να κρύβονται από τον εαυτό τους.

Όσο προσπαθούμε να κάνουμε πέρα και να αγνοήσουμε τις εσωτερικές μας αισθήσεις τόσο αυτές είναι πιο πιθανό να γίνουν κυρίαρχες αφήνοντας μας σε κατάσταση σύγχυσης και με αισθήματα ντροπής. Όταν δεν μπορούμε να καταλάβουμε εύκολα τι συμβαίνει μέσα μας τότε γινόμαστε επιρρεπείς στο να αντιδρούμε σε κάθε αισθητηριακή αλλαγή είτε με το να ‘κατεβάζουμε ρολά’ αναπτύσσοντας συμπτώματα κατάθλιψης ή αντίθετα να μπαίνουμε σε κατάσταση πανικού αναπτύσσοντας φόβο για το ίδιο τον φόβο.

Σήμερα γνωρίζουμε ότι τα συμπτώματα πανικού διατηρούνται κυρίως γιατί το άτομο έχει αναπτύξει φοβία για τις σωματικές αισθήσεις οι οποίες συνδέονται με τις κρίσεις πανικού. ‘Κοκαλώνω από τον φόβο’ και ‘παγώνω από τον φόβο’ (καταρρέω ή μουδιάζω) περιγράφουν ακριβώς το πώς νιώθει ο τρόμος και το τραύμα μέσα μας. 

Το τίμημα που πληρώνουμε όταν αγνοούμε ή διαστρεβλώνουμε τα μηνύματα του σώματος μας είναι ότι δεν μπορούμε να διακρίνουμε τι είναι κακό και επικίνδυνο για εμάς, από την μία, και τι είναι καλό και υποστηριχτικό από την άλλη. Η αυτό-ρύθμιση βασίζεται σε μια φιλική σχέση με το σώμα μας. Χωρίς αυτή θα πρέπει να στηριζόμαστε σε εξωτερική ρύθμιση – από φάρμακα μέχρι ναρκωτικά όπως αλκοόλ, συνεχή επιβεβαίωση, ή ψυχαναγκαστική συμφωνία με τις επιθυμίες των άλλων. Έτσι πολλοί αντιδρούν στο στρες όχι με το να το συνειδητοποιούν και να το ονοματίζουν αλλά με το να αναπτύσσουν συμπτώματα όπως ημικρανίες ή κρίσεις άσθματος.

Σωματικά συμπτώματα για τα οποία δεν υπάρχει μια ιατρική εξήγηση συναντώνται πολύ συχνά σε παιδιά και ενήλικες που έχουν υποστεί κάποιο ψυχικό τραύμα. Τα συμπτώματα μπορούν να περιλαμβάνουν χρόνιο πόνο στην πλάτη και τον σβέρκο, ινομυαλγία, ημικρανίες, προβλήματα στην χώνεψη, σπαστική κολίτιδα, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, χρόνια κόπωση και κάποιες μορφές άσθματος. Παιδιά με ψυχικό τραύμα έχουν 50% περισσότερες πιθανότητες να πάσχουν από άσθμα.

Τέλος, ένα ακόμη σκαλί πιο κάτω στην προσωπική μας λήθη είναι αυτό που ονομάζεται από-προσωποποίηση, που σημαίνει ότι χάνουμε την αίσθηση του εαυτού μας. Η από-προσωποποίηση είναι ένα συχνό φαινόμενο στην διάρκεια τραυματικών εμπειριών. Πολύ συχνά άτομα που πέρασαν από τραυματικές εμπειρίες όπως, σεισμοί, επίθεση/ληστεία, βιασμός, κτλ., αφηγούνται την εμπειρία ότι είχαν αποχωριστεί το σώμα τους κατά την διάρκεια του συμβάντος και κοιτούσαν τον εαυτό τους από ψηλά.

Ο εαυτός μας μπορεί να αποχωριστεί το σώμα μας περιστασιακά κάτω από δυσμενείς συνθήκες ή και σε μια λίγο πολύ πιο μόνιμη βάση. Στην τελευταία αυτή περίπτωση το από-προσωποποιημένο άτομο βιώνει τον κόσμο ως παράξενο, ασυνήθιστο, ξένο, σαν σε όνειρο. Τα πράγματα φαίνεται να μειώνονται σε μέγεθος, να γίνονται σχεδόν επίπεδα, οι ήχοι φαίνεται να έρχονται από μια απόσταση, τα αισθήματα επίσης μετασχηματίζονται. Τα άτομα που βιώνουν αυτήν την κατάσταση παραπονιούνται ότι δεν είναι σε θέση να νιώσουν ούτε πόνο, ούτε ευχαρίστηση. Έχουν γίνει ξένοι προς τον εαυτό τους. Τα άτομα που έχουν βιώσει ψυχικό τραύμα δεν μπορούν να αναρρώσουν μέχρι που να εξοικειωθούν και συμφιλιωθούν με τις σωματικές τους αισθήσεις.   

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Ελεύθερο Βήμα της Κομοτηνής στις 18 Ιουνίου 2015