Μια κοινή διαπίστωση όσον αφορά τα καλά προσαρμοσμένα και τα ψυχικά υγιή άτομα είναι ότι έχουν την ικανότητα να ‘χρησιμοποιούν’ κατά κάποιον τρόπο περισσότερο τον εαυτό τους, ή καλύτερα, περισσότερα από τον εαυτό τους. Λέγοντας αυτό εννοούμε ότι αυτά τα άτομα έχουν την ικανότητα να χειρίζονται με ευκολία και επιδεξιότητα στοιχεία της προσωπικότητας τους που ο μέσος άνθρωπος συνήθως τα φοβάται και έτσι τα απωθεί προσπαθώντας να τα διατηρήσει κάτω από αυστηρό έλεγχο.

Θέτοντας το διαφορετικά μπορούμε να πούμε ότι οι πολύ ψυχικά υγιής νιώθουν άνετα με την ‘τρέλα’ τους σε σχέση με τους υπόλοιπους από εμάς. Αλλά φυσικά γι’ αυτούς δεν είναι ‘τρέλα’ αλλά απλά οι πιο αυθόρμητες όψεις του εαυτού μας τις οποίες κρατάμε συνήθως κάτω από αυστηρό έλεγχο για να μην βγούνε εκτός ελέγχου.   Αυτοί όμως είναι σε θέση να χειρίζονται με ευκολία αυτόν τον αυθορμητισμό και να τον χρησιμοποιούν κατάλληλα. Το τσίρκο θα μπορούσε να είναι μια καλή αναλογία εδώ – μας εξιτάρει το να βλέπουμε άγρια ζώα γιατί οι άνθρωποι του τσίρκου ξέρουν πώς να τα κουμαντάρουν!

Συχνά βέβαια αυτό που παρατηρείται στα πλαίσια της ψυχοθεραπείας είναι ότι ο αναλυόμενος καταλήγει να διαπιστώσει ότι τα στοιχεία εκείνα του εαυτού του που τα θεωρούσε ως ‘ελαφρώς παράξενα’, και άρα προσπαθούσε να τα έχει πάντα υπό αυστηρό έλεγχο, είναι στην πραγματικότητα αυτά που πάντοτε κατείχε και νόμιζε ότι του έλειπαν!!!

Για παράδειγμα μπορούμε να αναφέρουμε εδώ την περίπτωση ενός άνδρα ο οποίος λόγω του ότι ο πατέρας του και ο παππούς του ήταν φοβερά οξύθυμοι χαρακτήρες προσπάθησε σε όλη του την ζωή να αποφύγει να γίνει σαν αυτούς και έτσι δεν εκδήλωνε τα συναισθήματα θυμού που ένιωθε κατά καιρούς. Στην διάρκεια της θεραπείας συνειδητοποίησε πόση επιθετικότητα έκρυβε μέσα του και όταν μπόρεσε τελικά να αποδεχτεί αυτά τα συναισθήματα του κατάφερε να τα μετατρέψει σε μια τεράστια πηγή ενέργειας.

Ποιο είναι όμως εκείνο το στοιχείο στην ανατροφή των ψυχικά υγιών ανθρώπων που τους επιτρέπει να ζούνε μέσα σε ένα ‘τσίρκο’ χωρίς να νιώθουν ιδιαίτερο άγχος; Ο λόγος είναι ότι όταν έχει υπάρξει τόση εμπιστοσύνη, σιγουριά και αμοιβαία υποστήριξη στο περιβάλλον και σου έχει δοθεί τόση ελευθερία και υποστήριξη τότε μαθαίνεις να διοχετεύεις την ενέργεια σου προς τα έξω, ολοκληρωμένα και με ελευθερία χωρίς να ανησυχείς για τις επιπτώσεις.

Έτσι λοιπόν τα παιδία δεν θα χρειάζονται να απωθήσουν ή να ελέγξουν τον αυθορμητισμό τους από φόβο ότι κάποιοι θα ενοχληθούν. Τα μέλη μιας οικογένειες θα πρέπει να δίνουν ‘χώρο’ ο ένας στον άλλον για να μπορεί ο καθένας να αναπτύξει την προσωπικότητα του και όχι να εξαναγκάζονται να υπακούουν σε έναν δύσκαμπτο και καταπιεστικό σύστημα οικογενειακών αξιών και προσδοκιών. Τώρα, ένα άλλο γνώρισμα που χαρακτηρίζει αυτούς τους ανθρώπους είναι ότι είναι πολύ ρεαλιστές και πρακτικοί.

Με άλλα λόγια βλέπουν τον κόσμο λίγο ως πολύ όπως είναι και δεν ζούνε μέσα σε όνειρα και φαντασίες σχετικά με το ποιοί είναι. Χαρακτηρίζονται επίσης από μια ισχυρή αίσθηση αξιών και αυτά που έχουν βάλει στόχο να πετύχουν είναι ρεαλιστικά και άρα εφικτά. Και ακριβώς επειδή είναι τόσο προσγειωμένοι είναι σε θέση να πετύχουν τους στόχους τους.

Δεν επιζητούν μόνο πράγματα που είναι σε θέση να τα αποκτήσουν αλλά είναι σε θέση να δουν καθαρά ποιος είναι ο κατάλληλος τρόπος που θα τους τα αποφέρει. Τέτοιου είδους άνθρωποι είναι επίσης σε θέση να γνωρίζουν τα όρια των δυνατοτήτων τους και έτσι μπορούν να κατανοούν και τους περιορισμούς και τις αδυναμίες των άλλων. Έτσι, για παράδειγμα, οι ψυχικά υγιείς δεν νομίζουν ότι οι άλλοι είναι υπέροχοι και άρα δεν απογοητεύονται στην συνέχεια όταν διαπιστώσουν πλέον και στην πράξη ότι δεν είναι.

Και φυσικά δεν μεγαλοποιούν τα τυχόν ελαττώματα των άλλων και άρα δεν συμπεριφέρονται με τρόπο προκατειλημμένο προς αυτούς και έτσι δεν δημιουργούν επιπλέον προβλήματα. Συνοπτικά λοιπόν, τα παιδιά που μεγαλώνουν σε πραγματικά υγιείς οικογένειες γνωρίζουν ότι όλα τους τα συναισθήματα είναι αποδεχτά και έτσι αποχτούν μια πολύ ρεαλιστική εικόνα της πραγματικότητας η οποία τους επιτρέπει να ζουν επιτυχώς και ευτυχισμένα.  

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πατρίδα της Κομοτηνής στις 7 Απριλίου 2011