Θα μπορούσαμε να πάρουμε ως δεδομένο το ότι οι άνθρωποι υποφέρουν. Υποφέρω δεν σημαίνει απλά ότι πονάω αλλά ότι παλεύω/αγωνίζομαι με διάφορες μορφές ψυχολογικού πόνου: οδυνηρά συναισθήματα και σκέψεις, άσχημες μνήμες, ανεπιθύμητες ορμές κτλ.

Σκεφτόμαστε, ανησυχούμε, δυσανασχετούμε, προβλέπουμε και φοβόμαστε. Αυτό που κάνουμε όλοι μας προκειμένου να ξεπεράσουμε τα συναισθηματικά μας προβλήματα είναι να χρησιμοποιούμε το μυαλό μας. Το μυαλό μας είναι κατά τα άλλα ένα υπέροχο εργαλείο το οποίο μας βοηθάει να θέσουμε υπό έλεγχο το περιβάλλον μας αλλά όπως φαίνεται δεν μας βοηθάει και πολύ όταν προσπαθούμε να κάνουμε το ίδιο με τα λεγόμενα ψυχολογικά προβλήματα.  

Πιθανόν θα έχετε παρατηρήσει ότι κάποια από τα προβλήματα μας όχι απλά δεν λύνονται αλλά γίνονται ακόμη μεγαλύτερα όσο περισσότερο σκεφτόμαστε και εφαρμόζουμε διάφορες ιδέες προκειμένου να τα λύσουμε. Γιατί συμβαίνει αυτό τώρα;

Ένας πολύ βασικός λόγος είναι γιατί οι ιδέες που έχουμε για την λύση αυτών των προβλημάτων ενώ είναι κατά τα άλλα απόλυτα λογικές δεν είναι ωστόσο ψυχο-λογικές!

Για παράδειγμα η κοινή λογική μας λέει ότι για να σταματήσουμε το τσιγάρο θα πρέπει να αποβάλουμε κάθε είδους επιθυμία για κάπνισμα, για να ξεπεράσουμε το άγχος θα πρέπει να μάθουμε πώς να χαλαρώνουμε ή πώς να αμφισβητούμε και να αλλάζουμε αγχώδεις σκέψεις. Με άλλα λόγια αυτό που κάνουμε είναι συχνά να ταυτίζουμε τον σκοπό που επιθυμούμε να πετύχουμε με τα μέσα που χρησιμοποιούμε προκειμένου να τον πετύχουμε.

Για να αρχίσουμε σιγά-σιγά να μετακινούμαστε από την λογική στην ψυχο-λογική αντίληψη της συναισθηματικής μας ζωής είναι καλό να δούμε εδώ κάποιες ιδέες που δεν είναι και τόσο συνηθισμένες:

α) ότι ο ψυχολογικός πόνος είναι νορμάλ, σημαντικός, και ότι όλοι μας τον βιώνουμε, β) ότι δεν μπορούμε εκούσια να απαλλαγούμε από τον ψυχολογικό πόνο αλλά μπορούμε να κάνουμε κάποια πράγματα που δεν θα τον επιτρέψουν να αυξηθεί και να πάρει διαστάσεις χωρίς λόγο, γ) ότι δεν χρειάζεται να ταυτιζόμαστε με τον ψυχολογικό μας πόνο, δ) ότι η αποδοχή του πόνου είναι το πρώτο και το πιο σημαντικό βήμα για να απαλλαγούμε από αυτόν, ε) ότι μπορούμε να ζήσουμε την ζωή που επιθυμούμε αλλά για να κάνουμε αυτό πρέπει να ‘βγούμε’ από μυαλό μας και ‘μπούμε’ στην ζωή.

Με άλλα λόγια αυτό που χρειάζεται είναι μια βασική αλλαγή οπτικής: μια μετατόπιση στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε την προσωπική μας εμπειρία. Ένας καλός τρόπος για να δείξουμε αυτόν τον διαφορετικό τρόπο αντιμετώπισης των ψυχολογικών προβλημάτων είναι η μεταφορά της κινητής άμμου. Ας υποθέσουμε για μια στιγμή ότι βρισκόμαστε μπροστά σε κάποιον ο οποίος έχει πέσει μέσα σε κινητή άμμο. Δεν υπάρχουν ούτε σχοινιά ούτε κλαδιά για να μας βοηθήσουν να τον βγάλουμε. Ο μόνος τρόπος να τον βοηθήσουμε είναι να επικοινωνήσουμε μαζί του. Το άτομο μέσα στην κινητή άμμο φωνάζει ‘βοήθεια, βγάλτε με από εδώ’ και αρχίζει να κάνει αυτό που κάνουμε συνήθως όταν έχουμε ‘κολλήσει’ σε κάτι που φοβόμαστε: προσπαθούμε απεγνωσμένα να αποδράσουμε!

Όταν λοιπόν ‘κολλάμε’ σε κάτι αυτό που κάνουμε συνήθως είναι να τρέξουμε, να πηδήξουμε και τα τοιαύτα. Αυτό είναι όμως κάτι που δεν πρέπει να κάνουμε σε καμία περίπτωση όταν έχουμε κολλήσει σε κινητή άμμο γιατί απλά θα μας έκανε να βουλιάξουμε μια ώρα αρχύτερα!

Αν γνωρίζουμε λοιπόν πως λειτουργεί η κινητή άμμος αυτό που πρέπει να συμβουλέψουμε αυτόν που είναι μέσα της είναι να σταματήσει να αγωνίζεται και να απλωθεί όσο μπορεί περισσότερο έτσι ώστε να πιάνει όσο το δυνατό μεγαλύτερη έκταση πράγμα που θα τον βοηθήσει να μην βυθιστεί.

Η ζωή όλων μας μπορεί να μοιάζει πολύ με την κινητή άμμο με την διαφορά ότι η δική μας άμμος είναι απεριόριστη. Μπορούμε να αναρωτηθούμε, για παράδειγμα, πότε η ‘κινητή άμμος’ μιας τραυματικής μας μνήμης έχει εξαφανιστεί τελείως; Ή ακόμη σκεφτείτε την όψη του εαυτού σας που σας αρέσει λιγότερο από κάθε άλλη και ρωτήστε τον εαυτό σας αν αυτό ήταν πρόβλημα για τον τελευταίο μήνα; εξάμηνο; χρόνο; πόσο παλιό είναι ακριβώς αυτό το πρόβλημα;

Οι περισσότεροι από εμάς θα συνειδητοποιήσουν ότι οι πιο σοβαρές τους ανησυχίες δεν είναι πρόσφατες αλλά βρίσκονται εκεί για πολλά χρόνια. Γεγονός είναι ότι η συνηθισμένη μας ικανότητα να λύνουμε προβλήματα δεν μας έχει βοηθήσει να λύσουμε τις συγκεκριμένες δυσκολίες και μάλλον αυτό δεν πρόκειται να συμβεί για τα επόμενα χρόνια.

Αυτό σημαίνει ότι οι μέθοδοι που χρησιμοποιούμε για να λύσουμε τέτοιου είδους προβλήματα αποτελούν μάλλον μέρος του ίδιου του προβλήματος και όχι της λύσης του! Όπως αυτός που προσπαθεί να βγει από την κινητή άμμο και αντίθετα βυθίζεται ολοένα και περισσότερο μέσα της.

Στις επόμενες εβδομάδες θα δούμε μερικές από τις ψυχολογικές μεθόδους που μπορούν να προσφέρουν ‘λύσεις’ σε τέτοιου είδους προβλήματα αλλά αυτό που μπορούμε να πούμε από τώρα είναι ότι αυτές δεν θα είναι λύσεις με την παραδοσιακή έννοια του όρου.

Θα αφορούν μάλλον διαφορετικούς τρόπους να βλέπουμε τα πράγματα και τον εαυτό μας και μια διαφορετική κατεύθυνση στην ζωή μας έτσι ώστε να ζούμε μια ζωή με βάση τις αξίες που πιστεύουμε. Περισσότερα όμως την επόμενη Πέμπτη:)      

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πατρίδα της Κομοτηνής στις 5 Μαιου 2011.