To πρόβλημα:

«Φαίνεται να βγάζω πολύ εύκολα συμπεράσματα για τους άλλους και να τους κρίνω πολύ συχνά χωρίς να γνωρίζω ουσιαστικά ούτε το ποιοι είναι ούτε τις περιστάσεις της ζωής τους. Αυτό είναι κάτι το οποίο φαίνεται να κάνω πολύ συχνά σε καθημερινή βάση και το θέμα είναι ότι δεν αντιλαμβάνομαι ότι το κάνω. Συχνά είναι είτε οι γονείς μου είτε κάποιοι φίλοι μου που μου ο λένε γιατί ενοχλούνται από αυτό».

Η ανάλυση:

Το θέμα είναι ότι καθημερινά κατακλυζόμαστε στην κυριολεξία από εκατομμύρια πληροφορίες και χρειάζεται να παίρνουμε εκατοντάδες αποφάσεις, από το τι θα φορέσουμε μέχρι το τι θα φάμε, μέχρι το τι θα μας άρεζε να σπουδάσουμε στο μέλλον. 

Προκειμένου να ανταπεξέλθουμε σε αυτόν το καταιγισμό πληροφοριών ο νοητικός μας μηχανισμός πρέπει να λειτουργεί σχετικά γρήγορα και απλοποιημένα για να μπορεί να ταξινομεί και να κατατάσσει εύκολα όλες αυτές τις πληροφορίες.

Ως αποτέλεσμα η σκέψη μας λειτουργεί κατά τρόπο στερεοτυπικό και άρα σε πολύ μεγάλο βαθμό απλουστευτικό.  Χωρίς αυτόν τον σχηματικό τρόπο επεξεργασίας των πληροφοριών θα είχαμε κατακλυστεί από πληροφορίες τις οποίες δεν θα ξέραμε πώς να διαχειριστούμε!

Αυτές οι διαδικασίες είναι βέβαια σε μεγάλο βαθμό αυτοματοποιημένες αλλά όταν έρχεται η σειρά να κρίνουμε τους συνανθρώπους μας τότε η διαδικασία γίνετε σε μεγάλο βαθμό ενσυνείδητη και άρα εδώ παίζει ρόλο η προσωπική μας ευθύνη.

Έρευνες έχουν δείξει επανειλημμένα ότι όλοι μας έχουμε σε ένα μεγάλο ή μικρότερο βαθμό την τάση να κρίνουμε τους άλλους με βάση τις ενέργειες τους αλλά τους εαυτούς μας με βάση τις προθέσεις μας!

Εύκολα γίνεται κατανοητό λοιπόν ότι γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο τείνουμε να κατηγορούμε πιο εύκολα τους άλλους παρά τον εαυτό μας εφόσον το γεγονός ότι γνωρίζουμε για τις προθέσεις μας, μας απενοχοποιεί και μας δικαιολογεί στα μάτια του εαυτού μας. Είναι σίγουρα πολύ πιο εύκολο και ψυχολογικά ανώδυνο το να πιστεύουμε ότι είμαστε πάντα εμείς οι σωστοί και οι δίκαιοι.

Πιστεύοντας κάτι τέτοιο λειτουργεί σαν μια τεράστια ψυχολογική άμυνα η οποία προστατεύει το εύθραυστο κατά τα άλλα εγώ μας. Δεν χρειάζεται να δαπανάμε τον χρόνο μας και την ενέργεια μας για να ζυγίσουμε τα στοιχεία αλλά αρκούμαστε στο να σκεφτόμαστε απλοϊκά με όρους μαύρου-άσπρου και να αποκλείουμε κάθε ενδιάμεση γκρίζα ζώνη.

Αυτό μπορεί να δηλώνει μια βασική ανασφάλεια για το ποιοι είμαστε και προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ένα είδος ταυτότητας για τον εαυτό μας βάζοντας ταμπέλες στους άλλους. Συχνά έχουμε την τάση να βάζουμε ταμπέλες στα συναισθήματα μας αλλά αυτό γίνεται μόνο και μόνο για να αποφύγουμε να κοιτάξουμε πραγματικά μέσα μας και να δούμε πως αισθανόμαστε.

Η λύση:

Ο καλύτερος τρόπος να σταματήσουμε την συνήθεια να κρίνουμε τους άλλους είναι να κάνουμε μια προσπάθεια να δούμε την κάθε περίσταση με τα ‘μάτια’ του άλλου. Γνωρίζοντας ότι υπάρχουν δύο όψεις (τουλάχιστον) σε κάθε ιστορία καλό θα ήταν να μην βιαζόμαστε να βγάζουμε συμπεράσματα αν δεν δούμε ή ακούσουμε και την άλλη πλευρά.

Θα ήθελες να σε κρίνουν οι άλλοι αν δεν δέχονταν να ακούσουν την δική σου εκδοχή των πραγμάτων; Θα μπορούσε ποτέ να γίνει δίκη χωρίς δικηγόρο υπεράσπισης; Θα διαπιστώσουμε ότι όσο αυξάνεται η ικανότητα μας να κατανοούμαι τον άλλον τόσο θα ενδυναμωνόμαστε ψυχικά και τόσο θα ενδυναμώνει το αίσθημα του προσωπικού μας ελέγχου!

Δοκιμάστε το και θα δείτε πόσο ζωντανοί θα νιώσετε! Σαν εξάσκηση δοκίμασε να περάσεις μια ολόκληρη ημέρα χωρίς να κρίνεις ανθρώπους ή καταστάσεις ως καλές ή κακές. Θα είναι σίγουρα δύσκολο να το κάνεις αρχικά γιατί όπως είπαμε και πιο πάνω είναι έμφυτη η τάση μας να παίρνουμε αποφάσεις και να κρίνουμε αλλά μια τέτοια άσκηση θα σε κάνει να διαπιστώσεις πόσο αστόχαστα λειτουργούμε καθημερινά.

Αν πετύχεις να μειώσεις την τάση σου να κρίνεις σίγουρα θα το προσέξουν οι γύρω σου και σίγουρα θα το εκτιμήσουν, με το επιπλέον όφελος οι σχέσεις σου να βελτιωθούν σημαντικά! Με ένα σπάρο δυο τριγώνια!     

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πατρίδα της Κομοτηνής στις 15 Ιουλίου 2010.