• By-the-LakeFacebook-Profile-Timeline-Cover.jpg
  • child-girl-lying-on-plank-cute-looks-golden-hair-facebook-cover.jpg`
  • nature_facebook_covers.jpg
  • watermarked_cover.png

Ψυχική υγεία σε δόσεις: 1η δόση (ή αλλιώς, η ‘φιλοσοφία της αφθονίας’)

 82

Αναρωτιέμαι μερικές φορές τι μπορεί να πει ένας κλινικός ψυχολόγος για την ψυχική υγεία; Το περίεργο είναι ότι το σινάφι μας βασίστηκε παραδοσιακά στην μελέτη των ανθρώπων εκείνων που γενικά δεν τα παν και πολύ καλά στην ζωή τους – άνθρωποι που έχουν περισσότερα προβλήματα από το συνηθισμένο! Και το θέμα είναι ότι όσο περισσότερο το σκέφτεσαι τόσο περισσότερο περίεργο φαίνεται να είναι!

Σκεφτείτε για λίγο το εξής: αν κάποιος ήθελε να γράψει ένα βιβλίο σχετικά με το πώς να μάθετε ζωγραφική ή το πώς να γίνεται μάστερ στο σκάκι ή ακόμα καλός μάνατζερ μιας επιχείρησης λογικά θα έπρεπε να αρχίσει να μελετάει ανθρώπους που είναι πολύ καλοί σε αυτές τις δραστηριότητες. Δεν φαίνεται και πολύ πιθανό ένα βιβλίο με τίτλο ‘Πώς να γίνεται πρωταθλητές στο σκάκι μαθαίνοντας τα μυστικά των 10 χειρότερων παιχτών στον κόσμο’ να γινόταν μεγάλη εμπορική επιτυχία! Είναι γεγονός λοιπόν ότι αν ψάξει κανείς στην βιβλιογραφία της ψυχολογίας για ψυχικά υγιείς ανθρώπους δεν θα βρει και πολλά αν και τα τελευταία χρόνια η προσέγγιση της λεγόμενης ‘θετικής ψυχολογίας’ άρχισε εν τέλει να ασχολείται συστηματικά με το θέμα.

Στην προσπάθεια μας να περιγράψουμε την εξαιρετική ψυχική υγεία και να την αντιπαραθέσουμε, από την μία μεριά, στην ψυχική ασθένεια και από την άλλη στην ‘μέση’ ψυχική υγεία που οι περισσότεροι από εμάς φαίνεται να έχουμε, είναι δύσκολο το να μην μιλήσουμε γι΄αυτές λες και ήταν διαφορετικές καταστάσεις ή αφορούσαν διαφορετικά άτομα. Αυτό όμως που θέλω να τονίσω είναι ότι τα επίπεδα υγείας μας αλλάζουν συνεχώς και τείνουμε να νιώθουμε πιο υγιείς στις καλές μας στιγμές, όταν είμαστε σε καλή διάθεση, όταν τα πράγματα πάνε καλά στην ζωή μας, όταν νιώθουμε να μας αγαπούν και να μας εκτιμούν, όταν έχουμε πετύχει σε αυτά που θέλουμε. Και όλοι μας νιώθουμε λιγότερο υγιείς όταν βρισκόμαστε κάτω από την επίδραση του στρες, όταν αυτοί που μας στηρίζουν παύουν να υπάρχουν, όταν αποτυγχάνουμε σε πράγματα που μας ενδιαφέρουν, όταν δεν ξυπνάμε καλά το πρωί! Επίσης τα επίπεδα υγείας μας δεν είναι τα ίδια σε όλους τους τομείς της ζωής μας.

Κάποιος που βρίσκεται στον ‘μέσο όρο υγείας’ γενικά μπορεί να είναι εξαιρετικά υγιείς σε ορισμένα πλαίσια ενώ αντίθετα να μην λειτουργεί καλά σε κάποια άλλα. Και φυσικά το συνολικό επίπεδο υγείας μπορεί να αλλάζει με την πάροδο του χρόνου γιατί διαφορετικά το επάγγελμα μας δεν θα υπήρχε! Ποια είναι λοιπόν κάποια από τα χαρακτηριστικά αυτών των πολύ υγειών ανθρώπων και των οικογενειών τους; Γενικά φαίνεται να περνάν καλά με τον εαυτό τους και τους άλλους και ειδικότερα να είναι ‘ανοιχτοί’ προς τους γύρω τους. Είναι ωραίο να τους έχεις σαν γείτονες και συνήθως χαίρουν εκτίμησης από την κοινότητα στην οποία ζουν.  

Μπορεί κάποιος να αναρωτηθεί βέβαια αν τέτοιου είδους άνθρωποι δεν πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης από τους άλλους επειδή το να είσαι πολύ ανοιχτός, πολύ φιλικός, πολύ αισιόδοξος και να εμπιστεύεσαι τους άλλους συνήθως τείνουμε να το θεωρούμε λίγο μη-ρεαλιστικό. Ωστόσο αυτό που χαρακτηρίζει τέτοιου είδους ανθρώπους είναι ότι είναι απόλυτα ρεαλιστές. Το να είσαι αισιόδοξος ή απαισιόδοξος σημαίνει ότι βλέπεις τον κόσμο κατά έναν μονόπλευρο τρόπο. Ένας δείκτης όμως ψυχικής υγείας είναι ο βαθμός που βλέπουμε τον κόσμο ‘όπως είναι’, χωρίς να τον διαστρεβλώνουμε προκειμένου να τον κάνουμε να ταιριάζει με την δική μας φαντασία, και τα μέλη υγειών οικογενειών είναι στην πραγματικότητα πολύ ρεαλιστές. Με άλλα λόγια γνωρίζουν πολύ καλά ότι οι άνθρωποι μπορεί φέρονται καλά ή άσχημα, δέχονται τους ανθρώπους όπως είναι και δίνουν περιθώρια σε αυτούς που αρχικά δείχνουν να μην είναι και τόσο φιλικοί.

Όλοι μας ξέρουμε ότι αν προσεγγίσουμε τους άλλους με τρόπο θετικό είναι πολύ πιθανό να ανταποκριθούν και αυτοί με ανάλογο τρόπο. Πολλοί από εμάς νιώθουμε όμως ότι σε τέτοιες περιπτώσεις χρειάζεται να κάνουμε μια έξτρα προσπάθεια ενώ αντίθετα οι λεγόμενοι ψυχικά πολύ υγιείς φαίνεται να το κάνουν πολύ εύκολα και συνεχώς. Αυτό που είναι ασυνήθιστο με αυτά τα άτομα δεν είναι τόσο το πόσο ανοιχτά και φιλικά είναι όσο το πόσο φυσικό φαίνεται να είναι κάτι τέτοιο γι’ αυτούς.

Δεν φαίνεται λοιπόν να υποκρίνονται προκειμένου να ‘εκμεταλλευτούν’ τους άλλους και σίγουρα δεν το κάνουν γιατί έχουν παρακολουθήσει κάποιο σεμινάριο αυτοβελτίωσης ή επειδή είναι ‘θρησκεύομενοι’ και προσπαθούν να ακολουθήσουν κατά γράμμα κάποιους κανόνες ηθικής. Πραγματικά ψυχικά υγιή άτομα δεν συμπεριφέρονται καλά γιατί περιμένουν την ίδια θετική ανταπόκριση από τους άλλους (αν και συνήθως πάντα την παίρνουν). Απλά έχουν τόσο πλεόνασμα ευτυχίας και χαράς που τους είναι εύκολο να το χαρίζουν στους γύρω τους όπως κάποιοι πολύ πλούσιοι που δωρίζουν πολλά χρήματα σε φιλανθρωπίες ξέροντας ότι έχουν αρκετά για να τους φτάσουν. Αυτή είναι μια στάση ζωής η οποία μπορεί να περιγραφεί ως ‘φιλοσοφία της αφθονίας’.     

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πατρίδα της Κομοτηνής στις 10 Μαρτίου 2011