Ευαισθησία ή κατανόηση;

Είναι γεγονός ότι πολλές φορές νιώθουμε να αποσυρόμαστε από δύσκολες καταστάσεις με το σκεπτικό ότι ‘έδειξα μεγάλη κατανόηση και ευαισθησία και δεν μπορώ πλέον να το αντέξω’. Υπάρχει μια σημαντική δόση αλήθειας σε μια τέτοια δήλωση αλλά φαίνεται ότι χάνει το κρίσιμο σημείο. Αν και μερικοί από εμάς φαίνεται να έχουμε μια μεγαλύτερη ευαισθησία προς κοινωνικά ζητήματα κάθε είδους, όπως η φτώχια, ο πόλεμος, η ανεργία κτλ., ωστόσο δεν δείχνουμε πάντοτε την απαιτούμενη κατανόηση. Και φυσικά το ένα δεν συνεπάγεται αυτόματα το άλλο, με άλλα λόγια ευαισθησία δεν σημαίνει αυτόματα κατανόηση και γι’ αυτό καλό είναι να κάνουμε την διάκριση ανάμεσα τους.

Συχνά λοιπόν αντί η ευαισθησία μας να μας ενθαρρύνει να εστιάσουμε στους ανθρώπους που υποφέρουν, να μάθουμε περισσότερα γι’ αυτούς και να θέλουμε να τους βοηθήσουμε αντίθετα καταλήγουμε να εστιάζουμε εσωτερικά στον εαυτό μας, στην αίσθηση της συναισθηματικής παράλυσης και ανημποριάς που νιώθουμε και στο τέλος να αποσυρόμαστε.  

Η κατανόηση, από την άλλη, δεν μας ωθεί να προσπεράσουμε ένα άρθρο σχετικά με ένα κοινωνικό πρόβλημα ή να αλλάξουμε κανάλι στην τηλεόραση όταν δείχνει τα τελευταία νέα ενός πολέμου. Αντίθετα, η κατανόηση η οποία είναι μια στάση αγάπης μας παρακινεί προς την αντίθετη κατεύθυνση, να μάθουμε και να κάνουμε περισσότερα. Με αυτήν την έννοια η κατανόηση είναι μια μορφή δύναμης.

Πιθανόν όλοι μας έχουμε νιώσει απόγνωση πολλές φορές με την δυστυχία που υπάρχει στον κόσμο. Όλοι μας πρέπει να αποφασίσουμε πως θα αντιδράσουμε σε τέτοιες καταστάσεις και με ποιόν τρόπο θα προσφέρουμε την βοήθεια μας. Κάποιοι από εμάς θα προσφέρουν σε φίλους και συγγενείς, άλλοι σε αγνώστους και σε διάφορους φιλανθρωπικούς σκοπούς και ιδρύματα.

Όταν προσπαθούμε να βοηθήσουμε λοιπόν κάποιον είναι καλό να μπορούμε να βρίσκουμε την ισορροπία ανάμεσα στην ευαισθησία και την κατανόηση. Αν η ευαισθησία υπερτερήσει της κατανόησης τότε είναι πολύ πιθανόν να νιώσουμε χειρότερα από το άτομο που προσπαθούμε να βοηθήσουμε και να αποσυρθούμε. Το αποτέλεσμα; Δεν λύνουμε κανένα πρόβλημα, αντίθετα, προσθέτουμε ένα επιπλέον.

Η διάκριση ανάμεσα στην ευαισθησία και την κατανόηση δεν είναι φυσικά άσπρο – μαύρο. Ωστόσο, έχει νόημα και μας βοηθάει να αξιολογήσουμε το πώς ανταποκρινόμαστε σε καταστάσεις στις οποίες προσφέρουμε την βοήθεια μας. Καταρχήν να τονίσουμε ότι η έντονη ευαισθησία μας σχετίζεται ελάχιστα με τα πραγματικά συναισθήματα του άλλου. Λόγω των εμπειριών μας έχουμε γίνει πιο ευαίσθητοι σε συγκεκριμένες εκφράσεις συναισθημάτων και καταλήγουμε να μην μπορούμε να διαχειριστούμε τα συγκεκριμένα συναισθήματα.

Όταν βλέπουμε κάποιον να υποφέρει λοιπόν ενδέχεται να φανταζόμαστε λανθασμένα το τι νιώθει ο άλλος και ανταποκρινόμαστε σε αυτό. Η υπερβολική ευαισθησία λοιπόν έχει να κάνει περισσότερο με το δικό μας παρελθόν παρά με τα πραγματικά συναισθήματα του άλλου. Η γνήσια κατανόηση, από την άλλη μεριά, μας φέρνει σε επαφή με την πραγματική εσωτερική εμπειρία του άλλου. Όταν δείχνουμε πραγματική κατανόηση προς κάποιον τότε αυτός/ή βιώνει έναν βαθμό ίασης στην παρουσία μας. Αντίθετα, η υπερβολική ευαισθησία από μέρους μας δημιουργεί μεγαλύτερη ανησυχία στο άτομο που υποφέρει και επιπλέον το κάνουμε να νιώθει και ενοχές για το γεγονός ότι εκδήλωσε τον πόνο του.

Όταν λοιπόν διαπιστώνουμε ότι η υπερευαισθησία μας γίνεται εμπόδιο στο να προσφέρουμε συμπαράσταση χρειάζεται τότε ακριβώς να στρέψουμε την προσοχή στον εαυτό μας και να τον φροντίσουμε. Πρέπει να φροντίσουμε πρώτα τον εαυτό μας για να είμαστε σε θέση να βοηθήσουμε και να προσφέρουμε τον εαυτό μας στους άλλους.

Υπάρχει μια αμοιβαιότητα ανάμεσα στην μέριμνα για τον εαυτό μας και την μέριμνα για τον άλλον. Κάνουμε κακό στον εαυτό μας όταν εστιάζουμε αποκλειστικά στις δικές μας ανάγκες. Καταλήγουμε να γίνουμε αμυντικοί και απομονωνόμαστε. Εισπράττουμε ως αποτέλεσμα ελάχιστα από τους άλλους. Χάνουμε την ικανότητα να συνδεόμαστε με τους γύρω μας.  

Λόγω της κοινωνικής μας φύσης φροντίζουμε τους εαυτούς μας όταν φροντίζουμε τους άλλους και ενδυναμώνουμε τους εαυτούς μας όταν ενδυναμώνουμε τους άλλους. Όταν ανακαλύπτουμε μέσα μας νέα ψυχολογικά και πνευματικά εφόδια προκειμένου να βοηθήσουμε τους άλλους τότε ταυτόχρονα προάγουμε την δική μας ανάπτυξη και εξέλιξη.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Ελεύθερο Βήμα της Κομοτηνής στις 4 Ιουνίου 2015