‘Γιατί’ σε δόσεις: 6η δόση (ή αλλιώς, γιατί νιώθω από ηθικής άποψης ανώτερος από τους άλλους;)

Το «πρόβλημα»:

« Ξέρω τι είναι σωστό και λάθος και δεν έχω πρόβλημα να εκφράζω την γνώμη μου δημόσια σχετικά με αυτά τα ζητήματα.  Πιστεύω ότι οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν περί αυτών των θεμάτων και νιώθω ότι προσωπικά στηρίζομαι σε μία πολλή σταθερή ηθική βάση» (Σημ. Για πρώτη φορά στην παρούσα στήλη η λέξη πρόβλημα τοποθετήθηκε σε εισαγωγικά για τον λόγο ότι άτομα με το συγκεκριμένο πρόβλημα δεν νιώθουν να έχουν πρόβλημα. Παρόλα αυτά όπως θα δείτε και στην συνέχεια το πρόβλημα είναι εμφανές!)

Η ανάλυση:

Αυτό που συμβαίνει σε τέτοιου είδους περιπτώσεις είναι ότι το άτομο υιοθετεί μια εξαιρετικά υψηλή ηθική στάση, χωρίς να το συνειδητοποιεί, προκειμένου να ανταπεξέλθει σε κάποιου είδους συναισθήματα τα οποία δεν μπορεί ή δεν θέλει να αντικρίσει.

Από αυτήν την άποψη ένας τεράστιος ψυχολογικός μηχανισμός άμυνας φαίνεται να μπαίνει σε λειτουργία τις περισσότερες φορές εν αγνοία του ατόμου. Έτσι, αν το συγκεκριμένο άτομο νιώθει έχθρα, δυσφορία, ζήλια και άλλα τέτοια αρνητικά συναισθήματα αυτό που κάνει είναι αντί να δώσει προσοχή σε αυτά που νιώθει και να κατανοήσει λίγο παραπάνω τον εαυτό του καταλήγει αντί αυτού να υιοθετεί μια ηθικολογική στάση.

Αυτό το τελευταίο σημαίνει ότι τέτοιου είδους άνθρωποι είναι συνήθως πολύ καλοί στο να προβάλουν, μέσω κυρίως των όσων λένε παρά των όσων κάνουν, μια ιδιαίτερα ηθική και ευγενική κατά τα άλλα εικόνα του εαυτού τους η οποία είναι αρκετά πειστική σε αυτούς τουλάχιστον που δεν τους γνωρίζουν αρκετά καλά.  Με αυτόν τον τρόπο λοιπόν τα άτομα αυτά προσκολλώνται σε κάποιες ηθικές αρχές – που είναι πολύ πιο εύκολο – από το να αλλάξουν αυτό που είναι.

Οι λύσεις:

Λύση Νο1: Σαν πρώτο βήμα θα ήταν καλό να αρχίσεις να κοιτάς με μεγαλύτερη προσοχή τα συναισθήματα σου. Το μυστικό είναι να μην απομονώνεσαι και να αρχίσεις σιγά-σιγά να μιλάς για τις ανησυχίες σου σε κάποιον που έχει γνώση και την καλοπροαίρετη διάθεση να σε ακούσει, όπως ένας πολύ καλός φίλος, ο παπάς της ενορίας, ένας σύμβουλος ψυχικής υγείας κτλ.  Είναι σίγουρα ανακουφιστικό το να μπορείς να συζητάς τα όσα σε απασχολούν και να διαπιστώνεις ότι δεν είσαι ο μοναδικός που κάνει τέτοιου είδους σκέψεις.

Λύση Νο2: Άρχισε να εξετάζεις με μεγαλύτερη προσοχή το παρελθόν σου και προσπάθησε να δεις αν κουβαλάς ακόμα μαζί σου τις απαιτήσεις κάποιου όταν ακόμη ήσουν παιδί.  Αν μπορείς να εντοπίσεις ένα τέτοιο πρόσωπο προσπάθησε να φανταστείς ότι τον φέρνεις μπροστά σου και πες του: «Δεν είμαι άγιος, είμαι ένας καλός άνθρωπος και μαθαίνω καθημερινά πώς να γίνομαι καλύτερος».

Επανέλαβε το ανά διαστήματα μέχρι να νιώσεις ότι ένα βάρος έχει φύγει από πάνω σου. Θα δεις ότι θα νιώσεις καλύτερα και θα διαπιστώσεις ότι είναι ωραίο το να νιώθεις άνθρωπος ξανά! Μάθε επίσης πώς να εκφράζεις τα συναισθήματα σου με τρόπο που να μην πληγώνουν τους άλλους και τον εαυτό σου.  Ένας τρόπος να πετύχεις κάτι τέτοιο είναι να κοιτάς πάντοτε τα συναισθήματα σου να είναι ειλικρινή και όχι η έκφραση ανασφάλειας ή άμυνας.

Λύση Νο 3: Κάτι που θα σε βοηθούσε θα ήταν να ξεκαθαρίσεις το κατά πόσο οι ηθικές θέσεις που εκφράζεις συμφωνούν με αυτά που πραγματικά πιστεύεις. Αν διαπιστώσεις ότι υπάρχει χάσμα ανάμεσα σε αυτά τα δύο τότε καλό θα είναι να κάνεις μια προσπάθεια προκειμένου να επαναπροσδιορίσεις τις ηθικές αρχές σου.

Συχνά αυτό που συμβαίνει είναι ότι κουβαλάμε αξίες, αρχές, πιστεύω, κτλ., από το παρελθόν μας τα οποία τα μάθαμε από τους γύρω μας και ακολουθήσαμε επί χρόνια χωρίς όμως ποτέ να σκεφτούμε πραγματικά αν και κατά πόσο μας εκφράζουν.

Συνήθως τέτοιου είδους αρχές είναι αρκετά αυστηρές και μας κάνουν να νιώθουμε ότι ποτέ δεν μπορούμε να τις ακολουθήσουμε πιστά με αποτέλεσμα να μας δημιουργούν ένα μόνιμο συναίσθημα ανικανότητας και επιπλέον μας κάνουν να βλέπουμε τους γύρω μας ότι δεν ανταποκρίνονται σε αυτά τα ηθικά στάνταρ.

Προκειμένου λοιπόν να αποφύγεις συνεχείς απογοητεύσεις τόσο με τον εαυτό σου όσο και με τους άλλους είναι καλό να δημιουργήσεις έναν δικό σου κώδικα τον οποίο θα μπορείς να ακολουθείς στην πράξη.

Να θυμάσαι ότι οι υψηλές ηθικές αρχές δεν είναι πάντοτε ταυτόσημες με αυτό που λέμε καλές, ηθικές πράξεις. Να μην ξεχνάμε ότι συχνά οι ίδιοι οι φορείς της ηθικής τάξης (π.χ. κληρικοί) εμπλέκονται σε ενέργειες που δεν ανταποκρίνονται σε τόσο υψηλά ηθικά στάνταρτ! (π.χ. η επίκαιρη υπόθεση Βατοπεδίου)

 Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πατρίδα της Κομοτηνής στις 17 Ιουνίου 2010.