Προσοχή στην προσοχή μας!

Η προσοχή μας, όπως και κάθε πράγμα στην ζωή, είναι περιορισμένη. Δεν θα ήταν λογικό λοιπόν να την δίνουμε με μέτρο μιας και η προσοχή που αφιερώνουμε σε ένα πράγμα είναι, εξ ορισμού, προσοχή που δεν αφιερώνουμε σε κάτι άλλο; Δώστε προσοχή σε ένα πράγμα και να είστε σίγουροι ότι θα το «πληρώσετε» με το ότι δεν δίνετε προσοχή σε κάτι άλλο!

Περνάμε τον καιρό μας όχι μόνο κάνοντας πράγματα αλλά επίσης σκεφτόμενοι πράγματα. Στην πραγματικότητα περνάμε το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου μας δίνοντας προσοχή σε πράγματα τα οποία έχουν πολύ λίγο να κάνουν με το τι κάνουμε στο παρόν. Καθώς διαβάζεται αυτό το άρθρο σίγουρα μια πληθώρα πραγμάτων μπορεί να σας απασχολούν αποσπώντας περιστασιακά την προσοχή σας, από το αν θα πιείτε καφέ σε λίγο μέχρι το διακανονισμό που έχετε να κάνετε με την ΔΕΗ!

Οι οικονομολόγοι έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν την έννοια της προσοχής προκειμένου να εξηγήσουν τις οικονομικές επιλογές που κάνουμε σε καθημερινή βάση. Ένα ωραίο παράδειγμα είναι το ακόλουθο. Έχει διαπιστωθεί ότι όταν είναι να αγοράσουμε κάτι (από το ιντερνέτ ή μέσω τηλε-μάρκετιγκ) δίνουμε μεγαλύτερη προσοχή στην τιμή του προϊόντος και όχι στα «κρυμμένα» έξοδα αποστολής. Έτσι ένα CD που διαφημίζεται στην τιμή του 1 ευρώ με έξοδα αποστολής 3 ευρώ θα πουλήσει πολύ περισσότερο σε σχέση με το ίδιο CD αν αυτό διαφημίζονταν με 4 ευρώ χωρίς επιπλέον έξοδα αποστολής.

Έρευνες στην ψυχολογία από την άλλη μεριά έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το κλειδί της ευτυχίας είναι το να δίνουμε μεγαλύτερη προσοχή σε αυτά που μας κάνουν να νιώθουμε καλά και λιγότερη προσοχή σε αυτά που δεν μας κάνουν να νιώθουμε καλά. Πρέπει να τονίσουμε εδώ ότι αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να επικεντρώνουμε την προσοχή μας στην ευτυχία αυτή καθ’ αυτή, αυτή είναι σίγουρα η καλύτερη συνταγή της δυστυχίας! Όπως φαίνεται η ευτυχία είναι συνδυασμός δύο πραγμάτων, αισθήματα απόλαυσης και σκοπού σε σχέση με αυτά που κάνουμε.

Επίσης, το να δίνουμε προσοχή σε κάτι μπορεί στην κυριολεξία να αλλάξει τον εγκέφαλο μας. Στο Λονδίνο οι οδηγοί των μαύρων ταξί (αυτά τα πολύ γραφικά ταξί που μοιάζουν να είναι από την δεκαετία του ’50, αν τύχει να τα έχετε δει) υποχρεούνται να περάσουν ένα δύσκολο τεστ το οποίο απαιτεί να είναι σε θέση να γνωρίζουν τους 25 χιλιάδες δρόμους της πόλης. Μόνο οι μισοί από τους υποψήφιους οδηγούς καταφέρνουν να περάσουν τελικά το τεστ.

Όπως αποδείχτηκε οι οδηγοί που περνάνε το τεστ έχουν μεγαλύτερο ιππόκαμπο, το τμήμα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για την επεξεργασία του χώρου, σε σχέση με αυτούς που αποτυγχάνουν. Το θέμα είναι όμως ότι οι επιτυχόντες δεν ξεκίνησαν με μεγαλύτερο ιππόκαμπο αλλά ο ιππόκαμπος του μεγάλωσε καθώς μελετούσαν για το τεστ.

Θέλω να πιστεύω ότι οι καθηγητές μας στο γυμνάσιο θα είχαν μια καλύτερη απάντηση να μας δώσουν, αν γνώριζαν για τα παραπάνω, όταν τους ρωτούσαμε γιατί θα πρέπει να μαθαίνουμε κάποιες πολύ εξειδικευμένες γνώσεις, για παράδειγμα, μαθηματικών ή χημείας. Θα ήταν καλό να μας είχαν εξηγήσει ότι δεν παίξει ρόλο τόσο το περιεχόμενο αυτών που μαθαίναμε όσο η ίδια η διαδικασία της εκμάθησης η οποία ανέπτυσσε τον εφηβικό μας εγκέφαλο χωρίς να το υποψιαζόμαστε!

Και το θέμα είναι ότι ο εγκέφαλος δεν αναπτύσσεται και αλλάζει μόνο στα λεγόμενα «χρόνια της ανάπτυξης» μας αλλά σε όλη την διάρκεια της ζωής μας και μέχρι τα βαθιά μας γεράματα. Λειτουργίες του εγκεφάλου που φαίνεται να έχουν χαθεί λόγω κάποιον τραυμάτων, εγκεφαλικών επεισοδίων κτλ., μπορούν να ανακτηθούν με την κατάλληλη εστίαση της προσοχής σε δεξιότητες οι οποίες είναι υπεύθυνες για το τμήμα του εγκεφάλου που έχει πληγεί και την συνεχή και μακρόχρονη πρακτική αυτών των δεξιοτήτων οι οποίες σταδιακά να αναπτύξουν τα αντίστοιχα τμήματα του εγκεφάλου μας!

 Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Ελεύθερο Βήμα της Κομοτηνής στις 9 Ιουλίου 2015