Σχέσεις και ψυχικό τραύμα

Αυτό που επανειλημμένα δείχνουν οι έρευνες είναι ότι το να έχουμε ένα υποστηριχτικό δίκτυο σχέσεων είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας στην προστασία μας από το ψυχικό τραύμα. Ασφάλεια και τρόμος είναι ασύμβατα. Όταν είμαστε τρομοκρατημένοι τίποτα δεν μας ηρεμεί καλύτερα από μία καθησυχαστική φωνή ή μια ζεστή αγκαλιά από κάποιον που εμπιστευόμαστε. Σε αυτό το κομμάτι ενήλικες και παιδιά είμαστε το ίδιο.

Ύστερα από μία τραυματική εμπειρία όπως μία σωματική επίθεση ή κάποια φυσική καταστροφή χρειαζόμαστε την παρουσία γνωστών προσώπων, φυσική επαφή, τροφή, ένα ασφαλές μέρος και χρόνο για ανάπαυση. Οι κοινωνικοί μας δεσμοί μας είναι η μεγαλύτερη προστασία μας απέναντι στην απειλή. Για παράδειγμα, παιδιά τα οποία αποχωρίστηκαν από τους γονείς τους μετά από ένα τραυματικό περιστατικό είναι πιο πιθανό να βιώσουν αρνητικές επιπτώσεις σε βάθος χρόνου. Έρευνες που έγιναν στο Αγγλία στην διάρκεια του 2^ου Παγκόσμιου Πολέμου έδειξαν ότι τα παιδιά που έμειναν με τους γονείς τους στο Λονδίνο στην διάρκεια των γερμανικών αεροπορικών βομβαρδισμών ήταν σε καλύτερη ψυχολογική κατάσταση από τα παιδιά που στάλθηκαν στην ύπαιθρο για περισσότερη προστασία.

Άτομα που έχουν υποστεί ψυχικό τραύμα αναρρώνουν στα πλαίσια σχέσεων: με την οικογένεια τους, με αγαπημένα πρόσωπα ή φίλους, θρησκευτικές κοινότητες, οργανώσεις ομοιοπαθούντων, και επαγγελματίες θεραπευτές. Ο ρόλος αυτών των σχέσεων είναι να παρέχουν φυσική και συναισθηματική ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένου εδώ την ασφάλεια από το να νιώθουν ντροπή και επίκριση. Επίσης, να βοηθηθούν στο να αποκτήσουν το θάρρος και το κουράγιο να ανεχτούν, να αντιμετωπίσουν και να επεξεργαστούν την πραγματικότητα αυτού που συνέβη.

Ως κοινωνικά όντα ένα μεγάλο μέρος της λειτουργίας του εγκεφάλου μας έχει να κάνει με το πώς να βρισκόμαστε σε επαφή με τους γύρω μας. Ανάρρωση από το τραύμα έχει να κάνει με την επανασύνδεση μας με τα πρόσωπα του κύκλου μας. Αυτός όμως είναι και ο λόγος που ένα τραύμα το οποίο έχει συμβεί στα πλαίσια σχέσεων είναι πιο δύσκολο να ξεπεραστεί από ένα, για παράδειγμα, αυτοκινητιστικό ατύχημα ή από μία φυσική καταστροφή.  

Στην κοινωνία μας η πιο κοινή μορφή τραύματος σε γυναίκες και παιδιά λαμβάνει χώρα δυστυχώς στα χέρια γονέων και συζύγων. Αν λοιπόν όλη αυτή η βία προέρχεται από άτομα τα οποία υποτίθεται ότι σε αγαπούν τότε κάτι τέτοιο βγάζει εκτός λειτουργίας τον μηχανισμό προστασίας μας έναντι του τραύματος: το να προστατευόμαστε από τους ανθρώπους που μας αγαπούν. Αν τα άτομα στα οποία είναι φυσικό να προσφεύγεις για προστασία και φροντίδα σε τρομοκρατούν και σε απορρίπτουν τότε μαθαίνεις να ‘κατεβάζεις ρολά’ και να αγνοείς το τι νιώθεις.

Όταν οι δικοί μας άνθρωποι στρέφονται εναντίον μας θα πρέπει να βρούμε εναλλακτικούς τρόπους για να ανταπεξέλθουμε στα αισθήματα φόβου, θυμού, κτλ., που νιώθουμε. Το να διαχειριζόμαστε όλα αυτά τα αρνητικά συναισθήματα μόνοι μας δημιουργεί ένα άλλο σετ προβλημάτων: απόγνωση, εθισμούς, χρόνια αίσθημα πανικού, και σχέσεις που χαρακτηρίζονται από απόσταση, έλλειψη επαφής, και εκρήξεις. Άτομα με τέτοιο ιστορικό σπάνια κάνουν την σύνδεση ανάμεσα σε αυτό που τους συνέβη χρόνια πριν και το πώς νιώθουν και συμπεριφέρονται στο σήμερα. Τα πάντα νιώθουν να είναι εκτός ελέγχου. Η ανάρρωση επέρχεται μόνο όταν αποδεχτούν το τι έχει συμβεί και αναγνωρίσουν τους αόρατους δαίμονες με τους οποίους παλεύουν.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Ελεύθερο Βήμα της Κομοτηνής στις 11 Ιουνίου 2015